Туг исын

Туг исын
Туг исын – маст исыны æгъдау марды, цæфы, чыз аскъæфыны æмæ æндæр æфхæрды тыххæй. Ирон æхсæнады туг исын куыд коллективон хи хъахъхъæныны хуыз æмæ мадзал, уыдис арæх æмбæлгæ цау. Алы мыггаджы уæнгтæ дæр хъуамæ кæрæдзийæн æххуыс кодтаиккой, кæрæдзийы хъахъхъæдтаиккой, исчи-иу æндæр мыггæй искæй куы бафхæрдта, уæд-иу уыцы мыггаджы уæнгтæй алчи дæр уыцы хъуыддаг æнкъардта æмæ йæ зæрдæмæ хаста хи бафхæрды хуызæн. Ирон æгъдæутты æмбырдгонды (1836) кæсæм: «Кæй амардæуы, уымæн йæ хæстæджытæй алкæуыл дæр æвæрд æрцæуы ахсджиаг хæс – марæгæй æмæ йæ хæстæджытæй æгъатырæй туг райсын. Уыцы хæс чи нæ сæххæст кæны, уымæ кæсы стыр худинаг, йæ бинонтæм æмæ ма суанг йæ мыггагмæ дæр - маст æмæ æфхæрд». «Особайы заман ирон лæгæн амарын æмæ амæлын синонимтæ уыдысты: абон искæйы маргæйæ, уый зыдта, йæхи дæр ын кæй амардзысты, райсом куы нæ уа, уæд иннæбон, кæнæ къуырийы фæстæ» (Хетæгкаты Къ.). Нырма-иу марды нæма бавæрдтой, афтæ-иу марæгыл кæуын байдыдтой. Хъæубæстæ тæфæрфæс кæнынмæ цыдысты сæ дыууæтæм дæр: марды бинонтæм дæр æмæ марæджы хæдзармæ дæр. Иу марды фæстæ-иу дыууæты ‘рдыгæй дæр æрцыдис бирæ мæрдтæ. Бирæ ирон мыггæгтæ-иу дæсгай азты дæргъы туджджынтæй баззадысты, æмæ афтæмæй сæфтысты уыцы мыггæгты хуыздæртæ. Туг исыны цаутæ фæкъаддæр кæнынмæ тырнгæйæ, ирон æхсæнад æнусты дæргъы сфæлдыста бирæ æгъдæуттæ туг исыны хъуыддагæн кæрон скæныны тыххæй. Арæхдæр дзы æмбæлдысты: марæджы мыггаг-иу туджы аргъ бафыста; марæджы мыггаг-иу марды мыггагæй йæхицæн лæппу скодта; марæджы мыггагæй-иу туджы аргъы хуызы моймæ лæвæрдтой чызг æфхæрд баййафæг мыггагмæ; кæй-иу амардтой, уый мад-иу марæгæй йæхицæн лæппу скодта æмæ аф.д.

Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.

Игры ⚽ Нужно решить контрольную?

Полезное


Смотреть что такое "Туг исын" в других словарях:

  • Туг исын – перевод — см. Туг исын Кровная месть – обычай мщения за убийство, ранение, умыкание или другие обиды, широко распространенный в традиционном осетинском обществе как форма коллективной, родовой самообороны. Члены рода обязаны были оказывать друг другу… …   Словарь по этнографии и мифологии осетин

  • ТУГ ИСЫН — Искæй марын; лæгмардмæ лæг марын. Хъыг кæны Таймураз, йæ фырт искæй къухæй кæй фæмардис, æмæ йæ туг ист кæй нæма у. (Коцойты А. Сæумæрайсом.) Кæд дæ туг райсай, уæд ма дæм æрбацæудзынæн иунæг хатт, цæмæй дын ныххатыр кæнон, зæгъон дын бузныг.… …   Фразеологический словарь иронского диалекта

  • ТУГ АГУРЫН — 1. Хион арын. 2. Туджджынæй маст исын …   Фразеологический словарь иронского диалекта

  • КОМДЗАГ ДЗЫХÆЙ ИСЫН — Искæмæн йæ царды амал исын, царды амалæй йæ æнæ хай фæкæнын. Сидзæрæн йæ комдзаг йæ дзыхæй исынц, хатгай йæ, зонын, тугæй фæомынц, райсгæ æххуысæй стыр бынтæ скодтой. (Х. 1994, 6.) …   Фразеологический словарь иронского диалекта

  • КЪÆБÆР ДЗЫХÆЙ ИСЫН — тж. КЪÆБÆР ДЗЫХÆЙ ФЕЛВАСЫН (СКЪÆФЫН) тж. КЪÆБÆР ХЪУЫРÆЙ ИСЫН (ФЕЛВАСЫН, СКЪÆФЫН) Искæмæн йæ куыст, йæ хъуыддаг, цæмæй цæры, уый байсын. – Хуыцауы хай дын нæй... куыд нын исыс нæ къæбæр нæ дзыхæй. Уыцы иунæг хъугæй дарддæр нæ хæдзары цыппаркъахыг… …   Фразеологический словарь иронского диалекта

  • Ирон адæмы этнографи æмæ мифологи — Этнография и мифология осетин АЛФАВИТОН АМОНÆГ Абырджыты æвзаг Авд дзуары Авдæнмæ фидыд Авункулат Агдар Аза бæлас …   Словарь по этнографии и мифологии осетин

  • Мыггаг — см. Мыггаг – перевод Мыггаг – хæстæджыты стыр къорд, ис дзы, тугхæстæг чи æййафы æмæ нæлгоймæггы ‘рдыгæй иу рагфыдæлæй чи равзæрдис, цалдæр ахæм патронимийы. Алы мыггаг дæр хуыдтой йæ рагфыдæлы номæй, фæлæ, йæ рагфыдæлы ном чи нæ хаста, ахæм… …   Словарь по этнографии и мифологии осетин

  • Фыдæлон мыггаг — Фыдæлон мыггаг, патрилинейон мыггаг – фыды ’рдыгæй тугхæстæджыты коллектив, адон æмбарынц сæ иудзинад, кæцы зыны сæ мыггæгты нæмтты; иу реалон кæнæ мифон рагфыдæлæй кæй равзæрдысты, уыцы уырнындзинады, стæй сæ ахастдзинæдты æууæлты (кæрæдзийæн… …   Словарь по этнографии и мифологии осетин

  • САГ ФÆРÆТМÆ ÆРЦÆУЫН — тж. САГ ФÆРÆТЫ БЫНМÆ ÆРЦÆУЫН Маст исынæн фадат фæуын. Аслæмбег æмæ мын Будзи аирвæзтысты, фæлæ ацы хъуымыздзыхæй нæ туг райсын хъæуы. Саг мын фæрæтмæ æрцыд æмæ цалынмæ нæ фæлыгъд, уæдмæ йын йæ сæр акъуырын хъæуы. (Хъайтыхъты А. Уæгъуылайы мæлæт.) …   Фразеологический словарь иронского диалекта


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»